Huis Wylerberg ligt aan de rand van een heuvelend bosgebied aan de Rijksstraatweg te Beek – Ubbergen. Tot 1945 behoorde het aan Duitsland. Als enig gebied in de grensstreek is het blijvend aan Nederland afgestaan. Het vieren van 75 jaar vrijheid aan weerszijden van de grens, was aanleiding om een spel voor jongeren van 12 t/m 18 jarigen te ontwerpen. Helaas is oorlog en oorlogsdreiging wereldwijd een eeuwigdurende fenomeen. Vandaar dat het spel een definitieve plaats op de site behoudt. De parallellen blijven vindbaar. Mail ons de parallellen die jij vindt, herkent en onder de aandacht wilt brengen. We plaatsen ze wellicht hier.

Het spel is onderverdeeld in 5 categorieën:

  • Vriend en vijand
  • Verzet
  • De kunsten
  • Het leven van alle dag
  • De oorlog voorbij ?

Zowel het Duits als het Nederlands perspectief komen in iedere categorie aan bod en in iedere categorie is er een item in relatie tot Huis Wylerberg. Het spel kan op meerdere manieren ingezet worden.
Weinig tijd? In 1 lesuur maken jongeren kort kennis met het thema en denken er over na.
Meer tijd?  Diepgang is mogelijk vanuit variaties en vervolg
Inzetbaar in les, project of thuis.

Het spel

Er zijn  vijfentwintig foto’s met informatie en opdrachten, verdeeld over vijf  categorieën: Vriend en Vijand,  Verzet,  De kunsten, Het leven van alledag , De oorlog voorbij  ???

Binnen deze categorieën is een ordening aangebracht:
Rood: korte activerende opdracht.
Geel: gedachte experiment (wat aanzet is tot gesprek in het groepje).
Groen: dilemma door link naar het heden op basis van een filosofische vraag.
Blauw: besluit nemen. Hoe kan je voorkomen dat … nog eens gebeurd? Verdeel de rollen ‘leider, filosoof, volger, werkman, adviseur’’ en verplaats je in…..
Paars: actualiteit. Hoe kunnen we op school iets veranderen, hoe krijgen we anderen in beweging, hoe voorkomen we dat … Ideeën omzetten in een praktisch plan.

  • Actie                                                                   FOTO  1  van iedere serie
  • Gedachte experiment                                FOTO  2  van iedere serie
  • Dilemma                                                          FOTO  3  van iedere serie
  • Besluit                                                               FOTO  4  van iedere serie
  • Actualiteit                                                       FOTO  5  van iedere serie

Informatie en opdrachten staan  op aparte sub pagina’s, zodat eerst de foto alle aandacht krijgt en associaties kan oproepen, voordat de bijbehorende opdracht de aandacht richt. Natuurlijk kunnen de jongeren de opgeroepen associaties nader onderzoeken, alvorens, of nadat de opdracht is gedaan.

Voor jong (vanaf 12 jaar) en oud ([ groot] ouders)
van VMBO tot VWO van onder – tot bovenbouw.

Het gaat niet om feiten, logica, redeneringen, maar om beleven, ervaren, onderzoeken, experimenteren en toepassen in het nu. De opdrachten zijn voor iedereen die op zoek is naar eigen kleur, identiteit, doelen en idealen. Je kunt het spel met tweeën spelen maar voor nogal wat opdrachten is het leuker of zelfs noodzakelijk om met vier of vijf mensen te zijn.

Afstemming op de eigen groep
Door zelf eerst de opdrachten te lezen, kun je een selectie aanbrengen en de moeilijkheidsgraad aanpassen. Je kunt ervoor kiezen een deel van de opdrachten in subgroepjes te laten uitvoeren (bijvoorbeeld actie en gedachte experiment) en een ander deel te begeleiden. Op het whiteboard schrijf je dan van welke categorie, welke kleur overgeslagen wordt tijdens het zelfstandig werken. Jongeren  presenteren  ter afronding hun ontdekking, ervaring, mening, conclusie.

Voorbereiding door de begeleider:

Scroll als begeleider tevoren volledig door alle foto’s, informatie en opdrachten, zodat je de werkwijze begrijpt. De witte vlakken zijn voor de jongeren bedoeld, zodat ze stap voor stap het spel spelen.
Vijf categorieën en vijf soorten opdrachten. Er ontstaan vijf subgroepjes rondom een categorie: vriend – vijand, verzet, kunst, alledag, de oorlog voorbij? De opdrachten: actie, gedachtenexperiment, dilemma, besluit en actualiteit, worden per categorie zichtbaar op de sub pagina: informatie en opdrachten. Iedere groep bekijkt dus alleen de eigen categorie. Na iedere opdracht keren zij ernaar terug. Zij zien de andere categorieën in de kantlijn, maar laten die aan de anderen.

Voorbereiding van de spelers:

Introduceer het spel en vraag de jongeren welke categorie ze willen onderzoeken.  Laat ze groepjes vormen en de tafels in vijf groepjes plaatsen. OF Verdeel de jongeren in vijf groepen en heb zelf tevoren de groepstafels geordend.  Geef elk groepje een laptop/tablet/telefoon, twee A-viertjes, wat pennen en een stopwatch / timer. Vraag de groepjes iedere foto centraal op het scherm te zetten en los van de andere foto’s goed te bekijken. Pas nadat ze hun associaties en interpretaties van de foto hebben gegeven, gaan ze naar informatie en opdracht. De grote van de groepjes hangt af van het aantal jongeren in de klas. Zes is het maximum per groepje. Maak ze ook niet kleiner dan 4. Bij bijvoorbeeld 16 jongeren kunt u er ook voor kiezen om één categorie weg te laten. Ieder groepje neemt plaats aan een tafel/groepsplek. Het staat je vrij of je per categorie wil laten werken of met een gemixte set. Let bij het maken van een mix erop dat er van elke kleur een opdracht in zit. (een mix bestaat dan uit alle 5 de kleuren). Zet de gekozen mix op het whiteboard, zodat jongeren weten te navigeren naar de juiste foto’s, informatie en opdrachten.
Benodigdheden
Laptop/tablet/telefoon; Pennen, Papier A4, post its; Timer (via telefoons, indien dit niet gewenst is stopwatches / kookwekker/ of klok); Eventueel 5 flaps: per categorie 1 flap.

Variaties en vervolg

Voor aanvang van het spel is er een aparte inleiding mogelijk met een filosofisch gesprek op het thema vrijheid wereldwijd te beginnen in Nederland. Uitgangsvragen: Wat betekent vrijheid voor jou? Is vrijheid een visie/mening of handeling/gedrag? Wat is belangrijker vrijheid of vrede? Hoe zijn beide te realiseren?  Is de een voorwaarde voor de ander?
Bij de start van het spel kun je eerst samen alle foto’s bekijken en bespreken: waar gaat dit over? Welke foto spreekt je het meeste aan? Welke foto’s zouden bij elkaar kunnen horen? Enzovoort. De jongeren kiezen een van de vijf thema’s/categorieën, zodat op deze manier de groepjes ontstaan of thuis een begin gemaakt wordt met het spel.
Na het spelen van het spel, kiezen de jongeren in duo’s een opdracht die ze willen uitdiepen. Op grond van de foto of de opdracht starten ze een onderzoek met hun eigen accenten en verwerken hun uitkomsten in een presentatie aan de anderen.
Doorwerken na het spel. Ga je buiten je eigen know how opdrachten kiezen of juist erbinnen?

  • Beeldend: teken – en schilder opdrachten, ombouwen van gebruiksvoorwerpen
  • Dans: choreografieën van oorlog – verzet ontwerpen en uitvoeren
  • Spel: de rollenspelen uitbouwen tot volwaardige scenes met personages spanningsbogen, vervreemdingseffecten en verrassingsimpulsen
  • Filosofie: startvragen voor gesprek, koppelingen naar gedachtegoed van filosofen
  • Geschiedenis: verdieping van een aspect dat in het spel veel aandacht kreeg.
  • Kunst beschouwen: voorbeelden van geaccepteerde kunst en Entartete Kunst
  • Maatschappijleer: verdieping van het actualiseren door informatie uit de media
  • Muziek: composities van oorlog – verzet ontwerpen en uitvoeren
  • Nederlands: gedichten/brief schrijven aan..
  • Quest: onderzoeksopdrachten vanuit maatschappij, geschiedenis, filosofie
    De uitbreiding geeft de mogelijkheid om het spel op projectdagen in te zetten!

Verantwoording

Ten tijde dat Hitler Mein Kampf schreef en zijn wetten dwingender werden, werkte Johan Huizinga aan zijn Homo Ludens. Hierin toont hij aan dat wereldwijd alle cultuur in spel ontstaat. Hitler was juist bang van die vrijheid  en veroordeelde het expressionisme. Cultuur overschrijdt altijd grenzen daar ze in beweging is, zich niet stoort aan wetten en regels, zich niet bevriezen laat in tijdelijke vormen. We zijn aan onze wortels verplicht te spelen het gevangen genomen worden door hedendaagse vrijheid belemmerende overtuigingen te onderzoeken. Graag actualisering van de eeuwigdurende oorlogen tot op de dag van vandaag door vertalingen naar de belevingswereld van jongeren.

Vrijheid vanuit wederzijds perspectief: Duitsland en Nederland. Beide streden, beide leden onder een politieke partij, beide pleegden verzet en beide herleefden. Het enige stukje ex Duits grondgebied in Nederland nodigt uit tot grensoverschrijdende betrokkenheid. Het huis is op woensdagmiddagen en zondagen te bezoeken van  april tot 1 november, zie  Ver. Ned. Cultuurlandschap. Een betrokkenheid activerend spel met als focus: voel je vrijheid en neem je verantwoordelijkheid. Iedere docent kan dit spel aanbieden, vakdeskundigheid is niet nodig, slechts algemene begeleidingsdeskundigheid. Zonder voorinformatie, verband leggend met actualiteiten kunnen jongeren het spel spelen.

Auteurs

Maartje van Amersfoort Senior docent Drama V.O.  eigen bedrijf: Theater Werkt Ontwierp samen met Tobias Specker de opdrachtstructuur en ontwierp samen met Tobias en Sam de opdrachten.
Lidwine Janssens  Senior HBO docent Drama – auteur diverse publicaties, nu digitaal:  ludische-pedagogie.eu; spelenvanuitverbeelding; spelenisdekunst.eu; Nam initiatief tot dit spel, zocht foto’s en achtergrond informatie, ontwierp de ordening. Ging op zoek naar de auteursrechten. Schreef in tweede instantie mee aan de opdrachten.
Tobias Specker  Junior Docent Theater V.O.  – Teamlid Nationaal Theater Jong. Ontwierp samen met Maartje van Amersfoort de opdrachten structuur en ontwierp samen met Maartje en Sam de opdrachten.
Sam de Vlieger Junior Docent Fiosofie V.O. Ontwierp samen met Maartje en Tobias de opdrachten

Bronnen achtergrond informatie
De V fonds kalender van 2015, De Wylerbergkring, Wikipedia, www.verhalenarchief.nl,  www.dedokwerker.nl

Bronnen foto’s
Internet: Vrij van rechten, Toestemming van NIOD,Archief Huis Wylerberg
Voedselverdeling Familie van A. G. van der Linde (1890-1983) was niet te achterhalen
Die Bildrechte liegen beim Imperial War Museum in London (archief Kranenburg) Niet te achterhalen zonder archief nummer

Lidwine Janssens
Lente –  Zomer 2019
Ubbergen, update winter 2020

 

.