Arnold (Franz Walter) Schönberg(1874 Wenen – 1951 Los Angeles) componist, muziekleraar  -theoreticus en schilder. Hij wordt als grondlegger van de twaalftoonsmuziek tot de invloedrijkste componisten van de twintigste eeuw gerekend. Hij vluchtte naar Amerika en verkreeg in 1941 de Amerikaanse nationaliteitElse Kraus is ook tijdens W.O. II zijn verboden muziek blijven spelen.    Entartete Musik een documentaire

Else C. Kraus  (Darmstadt 1899 –  Ascona 1978)

         

Else was een Duits pianiste en partner van Alice Schuster.

Zij begon haar pianostudies in Darmstadt  en Lausanne. In 1910/11 en in 1918 verbleef ze in Wenen bij Arnold Schonberg. Op 30 januari 1931 ging ze in Hamburg in première met Schönbergs “Piano Piece op.33a”.  Voor het Jaarboek 1930/31 van de Academie schreef ze een verhandeling over Schönberg’s pianomuziek. Op 2 juni 1931 begeleidde ze de zangeres Alice Schuster bij de  première van  Natalia Pravossudowitsche ‘s  3 Songs in een concert van Schönbergse compositiestudenten.

Nazi Duitsland

Nadat  de nazi’s in  1933 aan de macht kwamen, kreeg ze een verbod om op te treden. De dirigent Wilhelm Furtwängler verdedigde haar, zodat ze  in 1934  Mozarts concert in d mineur kon uitvoeren. Ze trad nog 6 maal op met de Philharmoniker. In 1944 stond Kraus op  de goddelijk begaafde lijst van  het Reichsministerium van Openbare Verlichting en Propaganda. Vandaar dat ze kon blijven musiceren. We vermoeden dat de relatie met Alice Schuster  hieraan heeft bijgedragen.

Op 12 mei 1946 nam Kraus deel aan de première van Hermann Heiß’ Symfonisch Concert  in Darmstadt . Haar opname van Schönbergs pianowerken werd in 1952 uitgebracht door Esquire in Londen. In 1960 produceerde ze een nieuwe opname in Haus Wylerberg, die  werd uitgebracht door Bärenreiter Musicaphon met een inleiding door Theodor W. Adorno.

Alice en Else

Kraus had de zangeres Alice Schuster in Berlijn ontmoet en woonde sinds 1949 met haar in het landgoed Haus Wylerberg. Sinds het einde van de oorlog lag dit in Nederland als gevolg van een grenscorrectie. Ze zetten in het huis een cultureel centrum op met een internationaal programma. In 1966 verkochten Alice en Else het huis aan de Nederlandse staat en verhuisden naar Ascona. Ze liggen  begraven in het  graf van de familie Hiby-Werth op een begraafplaats in Kleve.

Liturgie du cristal uit Quatuor pour la fin du temps.

Olivier Messiaen (Avignon 1908 – Parijs 1992) describes the opening of the quartet: “Crystal liturgy ” Between three and four in the morning, the awakening of birds: a solo blackbird or nightingale improvises, surrounded by a shimmer of sound, by a halo of trills lost very high in the trees. Transpose this onto a religious plane and you have the harmonious silence of Heaven. The opening movement begins with the solo clarinet imitating a blackbird’s song and the violin imitating a nightingale’s song. An underlying pulse is provided by the cello and piano: the cello cycles through the same five-note melody (using the pitches C, E, D, F-sharp, and B-flat) and a repeating pattern of 15 durations. The piano part consists of a 17-note rhythmic pattern permuted strictly through 29 chords, as if to give the listener a glimpse of something eternal. U kunt Liturgie de cristal beluisteren

De muziekzaal van Huis Wylerberg

Zoals een componist niet rekent maar luistert, zo rekent de architect niet maar kijkt naar de samenklank:

Ik kijk naar de schets, beweegt mijn ziel, danst en swingt ze
in de voor haar ontworpen ruimte, volgorde en verhoudingen?
Een nieuw akkoord kun je waarderen als een eenheid
van verschillende tonen in een eenvoudige getalsverhouding.
Zo ook ziet het oog deze in een kristal.
 (Otto Bartning)

NJO Muziekzomer

De NJO Muziekzomer is een jaarlijks terugkerend Gelders zomerfestival. De organisatie is in handen van het Nationaal Jeugd Orkest, een organisatie die zich richt op de ontwikkeling van jong toptalent.

Aanstormende muziekprofessionals spelen dan ook de hoofdrol in de meer dan 60 concerten die de NJO Muziekzomer telt. Het muzikale aanbod van dit festival bevat voor ieder wat wils, met orkesten, opera, kamermuziek, kindervoorstellingen, fiets-, wandel- en ontdekkingstochten en programma’s met dans, theater en film.  Bovendien worden de concerten gegeven op de vele bijzondere locaties die de provincie Gelderland rijk is, van industrieel erfgoed tot speelplekken in de vrije natuur. Een festival om jaarlijks naar uit te kijken!  www.muziekzomer.nl

De muzikale wandeling

De Wylerbergkring zoekt ieder jaar twee nieuwe locaties rondom Huis Wylerberg, waarvan de afstanden te bewandelen zijn. Op iedere locatie spelen verschillende internationale ensembles van jonge veelbelovende muziek studenten en net afgestudeerde musici. Met de wandelingen willen we in alle richtingen de omgeving van Huis Wylerberg verkennen, afwisselend het ene jaar meer heuvelend en het andere jaar meer de vlakte.

In de muziekzaal van Huis Wylerberg kunnen 60 mensen genieten van het concert en dat bepaalt dus ook het aantal voor beide andere locaties. Voorafgaand aan het eerste concert is er traditie getrouw een lezing. Ieder jaar wordt een ander aspect belicht: Huis Wylerberg, de architect, de eerste bewoners, de kunststijl van die tijd. De laatste jaren lag mijn focus altijd op zijn intenties met Kristalbau en en zijn invulling van kristalliseren. In zijn dagboek Erde Geliebte en roman Der Geschändete licht  Bartning voor mij een tipje van de sluier. Ik draag graag zijn visie uit in zover ik enigszins inzicht verwierf vanuit mijn aan hem verwante zoektocht ernaar. Bartning via architectuur ik via spel:

Slechts een kinderlijk kind, wordt een mensenlijk mens   LJ        

Ubbergen, update zomer 2024