Een nieuwe logica, een nieuwe moraal.
…Waarom zou de emancipatie van de kleur niet kunnen samengaan met de bevrijding van de vorm? … Iedere kleur spreekt een eigen taal met een eigen expressie en in elke kleur en vorm zit een ziel. De kleuren samen bewerkstellingen een innerlijke beleving bij de beschouwer. Zoals ook klanken in muziek … een innerlijke beleving bij de luisteraar opwekken. Kandinsky.
Het expressionisme kent verschillende stromingen, waarbinnen ieder haar/zijn eigen gang ging. De krachtige uitwerking die kleur en klank hebben op de menselijke psyche, noemt Kandinsky ‘innerlijke klank’ of ‘seelische Vibration‘.
Ik tutoyeer mijn tekeningen, maar mijn schilderijen spreek ik met U aan.
Ernst Ludwig Kirchner..
Architectuur
Het Expressionisme kent vele stijlen dankzij ieders verworven vrijheid en het opkomend individualisme. Bouwmeesters van weleer worden meer dan ambachtslieden, ze worden kunstenaars.
“Was übrig bleibt von den menschlichen Unternehmungen,
ist nicht das, was einem Zweck dient,
sondern das, was die Menschen bewegt”
(Le Corbusier)
Alpinistische Architektur
Bruno Taut, expressionistisch architect noemt zijn stijl Alpinistische Architektur. Hij werd door WO I pacifist. De ideeën die hij ontwikkelde had in het kristallen Pavilloen (1914) kregen een diepere betekenis en werden leidend voor zijn werk als architect in de jaren erna. Taut claimde dat architectuur een alternatief moest vinden voor de oorlogsideologie van die tijd en verbonden moest worden met het mysterie, zoals hij zei: ”without religion there is no true culture, no art”. ”Dit voorstel mag avontuurlijk en zelfs pretentieus lijken …. Het beoogt de moed te versterken om hoog te bouwen …. suggesties die ons dichter brengt bij het realiseren van wat eerder al was geïdentificeerd om toekomstige doelen te vervullen… het ultieme is altijd stil en leeg… De kathedraal was de container van alle zielen, die op deze manier baden. Het zal altijd leeg en puur blijven, het is ‘‘dood.’’
Stil zijn
De uiteindelijke taak van de architectuur is om stil te zijn en absoluut weg te draaien van alle dagelijkse rituelen. Die Statdkrone 1919.
Hierin beschrijft en tekent Bruno Taut een basis van een nieuw gemeenschapscentrum: een seculiere ruimte tussen de gotische kathedraal en de Aziatische tempel. Hierin is devotie voor het schone en ruimte voor de geest. Dit is volgens Taut het laatste doel van architectuur en haar uiteindelijke functie. Hij erkent futuristische utopieën na te streven, waar technologie de geest helpt. Glas en staal worden in de Alpine Architectuur gezien als elementen die breken met het materialisme. Een van Taut’s doelen was de begrenzingen van het materialisme te overwinnen als deel van zijn acties tegen het rationalisme. Glas was een synoniem voor primitieve zuiverheid, het paradigma van de onwetende, een gedroomde binnenwereld, waarin hij zich kon afsluiten voor de ideologische en sociale problemen van zijn tijd. Hij omgaf zich met een kristallen bubbel.
Utopische tekeningen Bruno Taut (1917-1920)
Rudolf Steiner (*Donji Kraljevec, Kroatie 1861 -1925 Dornach (CH). Hij is de grondlegger o.a. van de antroposofie-leer en ontwerpt zijn uit hout opgetrokken Goetheanum (1) dat afbrandt. Daarna ontwikkelt hij Goetheanum 2 , dit werd nog plastischer vormgegeven in Dornach. Ambachtsmannen gaven zijn organische bouw ideeën daadwerkelijk vorm.
Goetheanum 1
Huis Wylerberg
De binnentrap van de Gasunie Groningen
Bauhaus
Bauhaus is een stijl die veel meer omvat dan architectuur. Beeldend kunstenaars, architecten, wevers, meubelmakers, keramisten gaven er vorm aan onder leiding van veel verschillende internationale docenten. Het grond leerplan voor de opleiding is o.l.v. Bartning ontworpen, geordend en beschreven: integratie van beeldende kunsten en een leerlijn volgens het M.E. principe: leerling, meester, gezel. Bauhaus startte in 1919 te Weimar, verhuisde naar Dessau en overleefde nog een jaar in Berlijn. Kunstenaars als Wassily Kandinsky, Paul Klee, Theo van Doesburg waren er docent voor een bepaalde tijd. Johannes Itten is van groot belang geweest qua het veroveren van vrijheid in kleur en vorm gebruik in de vooropleiding. Bartning werd na de verhuizing van Bauhaus naar Dessau directeur in Weimar en startte meteen de opleiding tot architect, zoals hij die in 1919 voor ogen had. Gropius volgde een jaar later. Dorte Nicolaissen noemde zijn school vele jaren later: Das andere Bauhaus
